Geheime NAVO-doelen sturen Nederlands beleid: Kamer buitenspel
De Nederlandse overheid worstelt zichtbaar met de vraag hoe ver de NAVO-verplichtingen reiken. In nieuwe antwoorden op Kamervragen van FVD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen geeft minister Bruijn (Volksgezondheid) toe dat er wel degelijk een overlap bestaat tussen pandemische paraatheid en NAVO-weerbaarheidsdoelen. Toch ontkent hij stellig dat Nederland hier juridisch aan vastzit. Het zijn volgens hem slechts “verzoeken” van de NAVO.
Opmerkelijk is dat zijn voorganger Fleur Agema eerder heel andere woorden gebruikte. In debatten sprak zij ronduit over “NAVO-verplichtingen”. Ook wees zij erop dat haar ministerie onder leiding van de NCTV in kaart moest brengen hoe Nederland aan deze eisen zou voldoen. “Daar zal ik mee moeten dealen en een oplossing voor moeten vinden, want aan NAVO-verplichtingen zijn we gehouden,” zei Agema letterlijk in de Kamer.
Semantisch spel
De huidige minister kiest dezelfde lijn als zijn voorganger in juni. Er zou geen sprake zijn van bindende plichten, alleen van “een verzoek” om de zorg voor te bereiden op crisissen, conflicten en infectieziekten. Maar wie de Kamerstukken naleest, ziet dat NAVO-toppen als die van Vilnius in 2023 wel degelijk politiek bindende afspraken opleverden. In die Resilience Objectives is vastgelegd dat lidstaten hun civiele structuren – van energie tot gezondheidszorg – op orde moeten brengen.
Daarmee schuift het kabinet naar een semantische discussie. Waar Agema sprak over verplichtingen, spreekt Bruijn over morele plichten. Maar in de praktijk worden ministeries nog steeds geacht plannen te maken onder regie van de NCTV en Defensie.t
Geheime briefings
Nog zorgelijker is de manier waarop nieuwe ministers na hun aantreden worden geïnformeerd. Agema gaf zelf aan kort na haar aantreden in het geheim te zijn gebrieft door de NCTV en andere diensten. De Kamer heeft die briefings nooit gezien. Van Houwelingen noemt dat een democratisch risico: ministers voelen zich gebonden aan afspraken die niet openbaar zijn, terwijl de Kamer formeel de hoogste macht hoort te zijn.
Het beeld dat ontstaat is wrang: NAVO-doelen worden vertaald naar beleid dat diep ingrijpt in zorg en samenleving, terwijl de volksvertegenwoordiging daar nauwelijks zicht op heeft. Zelfs simpele vragen over de inhoud en status van die afspraken worden na maanden traineren nog steeds ontwijkend beantwoord.
Meer vragen dan antwoorden
Van Houwelingen trekt aan de bel. Volgens hem toont dit dossier opnieuw hoe internationale verplichtingen sluipenderwijs boven het nationale parlement worden geplaatst. Zijn conclusie: de Kamer is buitenspel gezet bij afspraken die ons land binden in crisistijd.
De kernvraag blijft voorlopig onbeantwoord: zijn deze NAVO-doelen vrijblijvende suggesties of feitelijke verplichtingen die het beleid sturen? Zolang ministers elkaar tegenspreken, blijft het voor burgers en Kamerleden gissen waar Nederland nu precies aan vastzit.
Tijdens de NAVO-top in Vilnius (2023) committeerde Nederland zich aan de zogenoemde Resilience Objectives. Deze afspraken zijn volgens het kabinet politiek bindend en worden uitgewerkt door verschillende ministeries. De documenten blijven geheim voor de Tweede Kamer.
Wat zei oud-minister Agema?
- Sprak meermaals over “NAVO-verplichtingen”.
- Verklaarde in de Kamer: “Daar zal ik mee moeten dealen en een oplossing voor moeten vinden, want aan NAVO-verplichtingen zijn we gehouden.”
- Verwees naar geheime briefings van de NCTV over pandemische paraatheid.
Wat zegt minister Bruijn nu?
- Ontkent dat er harde verplichtingen zijn.
- Stelt dat de NAVO alleen “een verzoek” heeft gedaan.
- Noemt de afspraken niet juridisch bindend, maar wel relevant voor beleid.
Wat staat er in de stukken?
- Tijdens de NAVO-top van Vilnius 2023 zijn zogeheten Resilience Objectives vastgesteld.
- Die doelen zijn volgens het kabinet “politiek bindend”.
- Het gaat niet alleen om Defensie, maar ook om civiele sectoren: energie, transport, communicatie, voedsel, medische zorg en opvang van mensen.
Wat zijn de NAVO-doelen, voor zover we weten?
- Continuïteit van het bestuur: de overheid moet in crisistijd blijven functioneren.
- Energievoorziening: zekerstellen van gas, olie en elektriciteit.
- Voedselzekerheid en levensbehoeften: garanderen van toegang tot voedsel en water.
- Medische zorg: voorbereiden op grootschalige opvang van gewonden en pandemieën.
- Transport: het beschikbaar houden van logistiek en infrastructuur.
- Communicatie: bescherming van digitale netwerken en informatievoorziening.
- Opvang van grote groepen mensen: inclusief vluchtelingen en evacués.
Wat blijft geheim?
- De volledige inhoud van de NAVO-doelen.
- De interne briefings voor ministers door de NCTV en andere diensten.
- Hoe ver de Kamerleden formeel geïnformeerd worden.
Waarom is dit omstreden?
- Ministers spreken elkaar tegen over de status van de afspraken.
- De Kamer heeft geen inzage, maar het beleid wordt er wel op ingericht.
- Burgers kunnen niet controleren welke afspraken Nederland precies heeft gemaakt.
Praatmee