Wat is de toekomst van ons geld? Een dringende oproep van Mahir Alkaya
Wij staan aan het begin van een fundamentele ommezwaai in ons geldstelsel. Dit stelt SP-Kamerlid Mahir Alkaya. Afgelopen april verscheen het boek Van wie wordt ons geld?. Op het spel staat de toekomst van ons geld, of eigenlijk de nieuwe vorm daarvan: cryptovaluta. Als wij willen dat dit geldstelsel ten voordele komt van de gewone burger, zullen wij nu een uitgebreid maatschappelijk debat erover moeten voeren. Daarom doet Alkaya nu een oproep hiertoe.
Momenteel onderzoekt de Europese Centrale Bank de mogelijkheden om binnen een aantal jaar een digitale euro uit te uitbrengen. De belangrijke gesprekken hierover vinden plaats achter gesloten deuren in Frankfurt. Hoe de digitale euro eruit zal zien, en hoeveel privacy de consument zal hebben... deze ontwerpkeuzes zijn fundamenteel voor de dag van morgen. Het nieuwe geld is namelijk programmeerbaar, in tegenstelling tot zijn voorgangers. Nu hebben we nog de mogelijkheid om te kiezen voor het positieve scenario van meer vrijheid en zelfbeschikking, in plaats van het doemscenario van machteloosheid tegenover verre technocraten.
Toch lijkt er in politiek Nederland nog niets aan de hand. Niemand in de Tweede Kamer heeft het namelijk erover; het onderwerp leeft niet onder politici en burgers. Dit moet anders, vindt Alkaya: want de toekomstige vorm van ons geld heeft ingrijpende gevolgen voor de hele samenleving. Er moet een breed maatschappelijk debat komen. Hiertoe geeft de SP'er nu een aanzet. In een begrijpelijke, heldere schrijfstijl kenschetst hij het huidige geldstelsel en de gevolgen van de ommezwaai.
Bankencrisis
Het vertrekpunt van Van wie wordt ons geld? is de bankencrisis uit 2008. Ons huidige geldstelsel is gebaseerd op het beleid van commerciële banken. Maar in 2008 bleek dit systeem erg kwetsbaar, doordat de banken omvielen vanwege het roekeloze beleggedrag van topbankiers. Maar als de banken failliet gingen, zou er te veel maatschappelijke onrust ontstaan, en dus werden ze overeind gehouden met miljarden aan overheidsgeld.
Alkaya vond dit destijds een groot onrecht. In goede tijden houden de commerciële banken alle winst voor zichzelf, maar in slechte tijden zijn ze too big to fail en moeten ze gered worden met kostbaar belastinggeld. Daarom is ons huidige geldstelsel niet per se ideaal. Aan de macht zijn roekeloze bankiers die vooral aan hun eigenbelang denken, en minder aan het algemene belang van de samenleving.
Programmeerbaar
Maar het einde voor de bankiersdominantie is in zicht. Met de technologische ontwikkeling is er een nieuwe geldsoort mogelijk geworden: cryptovaluta. Dit geldstelsel wordt veel belangrijker, en zal uiteindelijk het huidige geldstelsel gaan overheersen. Aldus zullen de technocraten het stokje overnemen van de commerciële bankiers.
Deze ontwikkeling is onvermijdelijk, vanwege de technologische vooruitgang. Alkaya benadrukt dat sommige ontwikkeling onvermijdelijk is. Je kunt het vertragen, en soms tegenwerken, maar uiteindelijk is de geest uit de fles en is er geen weg meer terug. Dit geld voor cryptovaluta. In de komende jaren zullen commerciële banken hun macht steeds meer zien slinken, ten gunste van de cryptovaluta.
Daarom moeten wij ons in deze nieuwe geldsoort gaan verdiepen, vindt Alkaya. Dit is belangrijk, want de opties met cryptovaluta zijn talrijk vanwege diens programmeerbaarheid. Zo kan het nieuwe geldstesel een bevrijding worden voor de gewone burger, of juist een onderdrukking van totale surveillance en geldcontrole. In het beste geval maken alle belanghebbenden in de samenleving de juiste afwegingen, en komen ze tot een middenweg. Dan kan het nieuwe geld juist democratisch, verbindend werken.
Maar zo ziet het er voorlopig niet naar uit. De fundamentele keuzes over de programma's wordt gemaakt door de machthebbers in Frankfurt en de technocraten van Facebook achter gesloten deuren. Dit zou wel eens slecht kunnen eindigen, omdat hun belang natuurlijk niet die van de gewone burger is.
Maatschappelijk debat
Daarom moet de burger zijn plek opeisen in de discussie over digitaal geld. Hij moet ervoor zorgen dat óók zijn belangen behartigd zullen worden. Alleen dan kan het toekomstige digitale geld meer eigendom van hem worden dan het bankgeld nu. En dan staat hij, tenslotte, een stuk steviger in zijn schoenen tegenover de Europese machthebbers en de Amerikaanse technocraten.
Want dit is eigenlijk het kernthema van Alkaya's boek: de positie van de gewone burger tegenover de vermogende machthebbers. In dit huidige geldstelsel, met de commerciële banken, zijn de verhoudingen erg ongelijk. Maar door de naderende ommezwaai kan de burger zich juist bevrijden van de heerschappij van roekeloze bankiers, en zo in een betere wereld gaan leven.
Maar dit gebeurt zeker niet vanzelf. Daarom moet er nu een maatschappelijk debat over komen.
