Von der Leyen als 'keizerin': wie stopt haar nog?

In het hart van de Europese Unie woedt een strijd om vertrouwen, transparantie en democratische controle. Deze week is het Europees Parlement het toneel van een fel debat over een motie van wantrouwen tegen Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. De aanleiding: het aanhoudende gebrek aan openheid rond miljardencontracten voor coronavaccins, dubieuze sms-communicatie met farmaceut Pfizer, en een bestuursstijl die volgens critici autoritaire trekjes vertoont.
Ook podcast-host Scarlett Karoleva windt er geen doekjes om. "Von der Leyen denkt dat ze een keizerin is," zegt ze. "Maar wie heeft ooit op haar gestemd? Helemaal niemand. En toch regeert ze alsof ze boven de wet staat."
De aanleiding voor de motie van wantrouwen ligt bij de weigering van Von der Leyen om sms-berichten vrij te geven over de miljardencontracten die zij in haar eentje sloot met Pfizer-CEO Albert Bourla. Volgens Karoleva is dit meer dan alleen een administratieve fout: "Als je in essentie zegt: de wet geldt niet voor mij, dan moet je je afvragen of je nog wel in een democratische rechtsstaat leeft."
Roos is bezorgd over het signaal dat hiervan uitgaat: "Als we haar hiermee weg laten komen, legitimeren we dit gedrag. Dan zeggen we eigenlijk: ga vooral zo door, wij kijken wel de andere kant op."
Volgens insiders is er ook politieke nervositeit binnen de EPP, de fractie van Von der Leyen. Manfred Weber, fractieleider van de Europese Volkspartij, zou zijn leden hebben opgeroepen om verplicht aanwezig te zijn bij de stemming over de motie. De achterban is verdeeld. De linkervleugel van het parlement is ontevreden over het afzwakken van klimaatwetgeving, terwijl conservatieve Europarlementariërs de ondoorzichtige bestuursstijl hekelen.
"Ze wordt straks van alle kanten aangevallen," zegt Roos. "De groenen, liberalen, socialisten, maar ook conservatieven zullen haar grillen. Behalve de EPP, die houdt haar de hand boven het hoofd."
Karoleva noemt de situatie "een enorme publieke schande". En dat is niet alleen vanwege het recente vaccinatieschandaal. "Als minister van Defensie in Duitsland pleegde Von der Leyen al eerder frauduleuze handelingen. Ook daar verdwenen sms-berichten. Ook daar was er sprake van gerommel met aanbestedingen."
De stemming over de motie van wantrouwen vindt donderdag plaats. Hoewel de kans klein is dat ze het daadwerkelijk verliest, is de symboliek groot. "Dit is geen politieke rel meer," zegt Karoleva. "Dit is een existentiële test voor de Europese democratie."