Rechter blokkeert boerenhulp aan grutto

De rechter heeft de provincie Friesland verboden om nog langer steenmarters te vangen, terwijl die maatregel juist aantoonbaar werkte om de grutto te redden. Daarmee komt een succesvolle proef abrupt tot stilstand. Voor boeren en vrijwilligers die jarenlang tijd, geld en energie staken in weidevogelbescherming, voelt de uitspraak als een klap in het gezicht. Dit meldt Melkvee.
Sinds 2017 werkte Friesland aan een kleinschalige proef waarbij steenmarters werden gevangen in gebieden waar deze dieren aantoonbaar veel schade aanrichtten aan nesten. Boeren en vrijwilligers moesten dat met camerabeelden bewijzen. Alleen waar de beelden overtuigend waren, gaf de provincie een ontheffing. In totaal ging het om 21 kerngebieden.
De resultaten waren opvallend positief. In 2022 bleek dat het percentage uitgekomen nesten steeg van 28 procent naar 78 procent. Daarmee leek de proef te bewijzen dat het gericht wegvangen van steenmarters daadwerkelijk helpt om gruttonesten te beschermen.
De dierenrechtenorganisatie Fauna4Life stapte naar de rechter om de ontheffing te laten schrappen. De stichting uit Amstelveen vindt dat wilde dieren in principe met rust moeten worden gelaten. Volgens Fauna4Life voldeed de provincie niet aan haar eigen regels bij het verlenen van de ontheffingen.
Rechter erkent effect, maar vernietigt ontheffing
De rechtbank stelde in het vonnis vast dat niet alle gebieden voldeden aan de voorwaarden die Friesland zelf had opgesteld. Zo werd in elf gebieden niet voldaan aan de vereiste oppervlakte kuikenland en kruidenrijk grasland per gruttopaar. Ook bleken sommige gebieden kleiner dan de minimale 250 hectare, en voldeed een deel niet aan de norm van tien gruttoparen per 100 hectare.
Opvallend is dat de rechter tegelijk erkende dat het vangen van steenmarters wél werkte. In de uitspraak staat letterlijk: “Door het college is met gegevens over verschillende geselecteerde gebieden en rapportages onderbouwd dat het nestsucces van weidevogels stijgt als de predatie door steenmarters afneemt. Ook blijkt uit deze gegevens dat de dagelijkse overleving van weidevogels toeneemt. Het is gelet op de door het college overgelegde rapporten naar het oordeel van de rechtbank echter voldoende aannemelijk gemaakt dat het vangen en doden van steenmarters bijdraagt aan de bescherming van de weidevogels.”
Toch vernietigde de rechter de vergunning, omdat de provincie niet kon aantonen of het weidevogelbeheer ook effectief zou zijn geweest met minder dan 429 gevangen steenmarters.
Regels zwaarder dan resultaat
De zaak draaide daarmee niet om de vraag of de maatregel werkte — dat stond vast — maar om de vraag of het aantal gevangen dieren juridisch precies kon worden onderbouwd. Volgens de Wet natuurbescherming mag het aantal niet groter zijn dan strikt noodzakelijk, en dat kon de provincie onvoldoende aantonen. Het gevolg is dat de succesvolle proef stopt. Boeren en vrijwilligers die jarenlang hebben gewerkt aan het beschermen van nesten, zien hun inspanningen nu tenietgedaan.
De uitspraak komt op een moment dat ook de Europese Commissie Nederland juist opriep om meer te doen voor de bescherming van de grutto. In Friesland leidde dat de afgelopen jaren tot samenwerking tussen boeren, terreinbeheerders en de provincie.
Nu dreigt het werk opnieuw te stranden op papierwerk. De rechter erkent dat het vangen van steenmarters “bijdraagt aan de bescherming van de weidevogels”, maar oordeelde dat de provincie zich niet strikt genoeg aan haar eigen regels hield. De uitkomst: geen vangst, meer roof, en een grutto die het zonder bescherming opnieuw moeilijk krijgt.
Praatmee