Bezorgde burgers wachten niet langer meer op politiek en starten zelf met grenscontroles tegen asielzoekers

Aan de grens bij Ter Apel hebben burgers op eigen initiatief voertuigen gecontroleerd op asielzoekers. De groep, gekleed met reflecterende jassen en lichtgevende stokken, hield verkeer tegen dat Nederland binnenreed. De actie roept felle reacties op. De gemeente Westerwolde noemt het gevaarlijk en ongeoorloofd, maar toont ook begrip voor de frustraties over het falende asielbeleid.
Het gebeurde zaterdagavond bij de grensovergang op de N366 bij het Duitse Rütenbrock. Ongeveer tien auto’s, met inzittenden in veiligheidskleding, stonden opgesteld langs de weg. Met lichtgevende stokken werden voertuigen van de weg geleid. Volgens RTV Noord wilde de groep weten of er asielzoekers in de auto’s zaten. Ook een Duits politievoertuig werd tegengehouden. De Duitse agenten grepen in en bevalen de groep het Duitse grondgebied te verlaten.
Eenmaal terug op Nederlands grondgebied ging de groep verder. Daar kwam de Nederlandse politie ter plaatse. Die constateerde geen strafbare feiten, omdat de betrokkenen zich op een parkeerplaats bevonden. Volgens een woordvoerder van de politie “mag dat gewoon”.
De gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, is niet te spreken over de actie. Een woordvoerder spreekt van een “levensgevaarlijke” situatie. Toch erkent de gemeente dat er groeiende frustratie is. “De inwoners van Ter Apel zitten hier niet op te wachten.” Al jaren worstelt het aanmeldcentrum in het dorp met overcapaciteit. Het lukt opvangorganisatie COA vaak niet om het maximumaantal van 2000 asielzoekers te handhaven.
Burgerwacht Ter Apel luidt de noodklok: twaalf jaar strijd tegen asieloverlast zonder gehoor
Al twaalf jaar patrouilleert het Burger Preventie Team (BPT) door de straten van Ter Apel. Opgericht in 2013 uit pure frustratie over toenemende criminaliteit rondom het aanmeldcentrum, ziet de groep zich als laatste verdedigingslinie voor de leefbaarheid van het dorp. Winkeldiefstallen, inbraken en intimidatie zouden door de jaren heen de norm zijn geworden, terwijl politie, gemeente en media volgens het BPT jarenlang wegkeken. Tegenover NieuwRechts doet Harry Siemers, lid van BPT, verslag van 12 jaar burgerwacht.
De aanleiding voor de oprichting was volgens de Burgerwacht de voortdurende overlast van asielzoekers, destijds vooral afkomstig uit Oost-Europa, nu voornamelijk uit Noord-Afrika. Toen ingrijpen van de overheid uitbleef, besloten tientallen bezorgde vaders, opa’s en buurtbewoners zelf actie te ondernemen. Wat begon met een oproep op Facebook groeide uit tot een herkenbaar team, voorzien van jassen en polo’s met BPT-logo’s, gesteund door een convenant met de gemeente en politie. Toch bleef structurele verbetering uit.
In de beginjaren verzamelde de Burgerwacht wekelijks aangiftes van winkeliers. "De politie deed niets met de meldingen", stelt het BPT. "Dus haalden wij ze zelf op en brachten ze naar het bureau." Kopieën van de aangiftes werden bewaard, om te bewijzen dat de officiële cijfers niet overeenkwamen met de werkelijkheid. Volgens het BPT werd er met cijfers gemanipuleerd, door enkel formulieren te tellen en niet de bijlagen waarop meerdere incidenten per aangifte stonden.
De samenwerking met de gemeente kwam onder druk te staan toen duidelijk werd dat het convenant volgens het BPT slechts bedoeld was om de beweging te controleren. In 2015 zegde het team het convenant eenzijdig op.
Burgerarresten, mediaframing en toenemende frustratie
De afgelopen jaren zijn er meerdere burgerarresten verricht. Daarbij werd volgens het BPT altijd 112 gebeld. Toch werden zij meermaals geconfronteerd met lange aanrijtijden van de politie, soms van uren of zelfs dagen. "Wij moesten daders laten gaan vanwege het uitblijven van ondersteuning," klinkt het bitter.
In 2023 en 2024 verscherpte het BPT haar optreden. Inbrekers werden met tyraps of handboeien vastgezet in afwachting van de politie. Foto’s daarvan verschenen op Facebook en trokken media-aandacht. De toon sloeg om. In talkshows en online werd de groep weggezet als knokploeg en extreemrechts. De publieke steun van eerder maakte plaats voor wantrouwen vanuit autoriteiten. Sindsdien werkt de Burgerwacht in stilte en zonder contact met media of gemeente.
Volgens de groep is burgemeester Jaap Velema (D66) afwezig voor zijn burgers. Beloftebezoeken aan slachtoffers van asielgerelateerde criminaliteit zouden niet zijn nagekomen, terwijl de burgemeester volgens hen op televisie zichtbaar meeleeft met de situatie van asielzoekers. Bijeenkomsten met inwoners zijn herhaaldelijk gevraagd, maar nooit gerealiseerd. "Waar is hij bang voor?" vragen zij zich af.
Psychische schade en economische impact
De gevolgen voor inwoners zijn volgens het BPT groot: angststoornissen, trauma’s, verhuizingen, leeglopende winkelcentra. Kinderen mogen op sommige plekken niet meer buiten spelen. Winkeliers kampen met dalende omzetten en ziekteverzuim door onveiligheidsgevoelens.
De Burgerwacht stelt dat twaalf jaar lang de overlast gebagatelliseerd is door overheid en media. "En nu verspreidt het zich over het hele land", concluderen zij. Volgens de groep is het vertrouwen in instituties volledig weg. "Onze grootste vijand is niet de overlastgever, maar de overheid, media en EU."