Corruptie-index: Nederland krijgt laagste score ooit

De jaarlijkse Corruption Perceptions Index (CPI) is weer gepubliceerd, en het brengt weinig positief nieuws. De index laat een wereldwijde stagnatie zien in de bestrijding tegen corruptie. Bovendien krijgt Nederland het allerlaagste score voor het land ooit.
De lage score komt door het ontbreken van adequate maatregelen op het gebied van politieke integriteit. Dit leidt tot een ‘draaideur’ voor bewindspersonen en gebrekkige controle op financiering van politieke partijen. Vorig jaar beschuldigde FVD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen het kabinet meermaals van zo'n draaideur-beleid voor de eigen politici. Hij sprak van een 'baantjescarroussel', wat hij omschreef als "ordinaire netwerkcorruptie".
Maar de corruptie-index doet nog een schrikbarende constatering. Als het gaat om toezicht op de invloed van lobbyisten op de politiek hoort Nederland tot de zwakst gereguleerde landen in West-Europa, aldus de index.
Verwijten van lobbyisme
Vorig jaar werden er meermaals verwijten van lobbyisme gedaan in de politiek. Zo noemde PVV-Kamerlid Léon de Jong Pensioenminister Carola Schouten (ChristenUnie) de 'buikspreekpop van de pensioenlobby', vanwege haar plannen voor het nieuwe pensioenstelsel. Slavernijprofessor Piet Emmer sprak bij NieuwRechts zijn vermoeden uit dat de Nederlandse slavernijexcuses zijn afgedwongen door "heel handige" Surinaamse en Caribische lobbygroepen. Ook PVV-Kamerlid Harm Beertema leverde bij NieuwRechts kritiek op lobbygedrag: "D66-lobbyisten ruïneren het onderwijs."
Daarnaast werd vorig jaar bekend dat VVD-coryfee mogelijk jarenlang voor Uber gelobby'd in het Europese Parlement. Ook haar partijgenoot Edith Schippers, die bij de aanstaande Provinciale Statenverkiezingen de VVD-lijsttrekker wordt in de Eerste Kamer, kwam tijdens haar ministerschap meermaals in opspraak vanwege vermeende belangenverstrengeling.
Tot slot gaf Hart voor Den Haag-politicus Richard de Mos vorig jaar een opsomming van schandalen bij D66: 'D66 gaat prat op ‘integer’ bestuur, ondertussen: gesjoemel onkostenvergoedingen, seks met minderjarigen, seksuele intimidatie, lekkende wethouder, wethouder die zichzelf subsidie geeft, illegaal wachtgeld, penthouse Pechtold, Kaag-docu.' De Mos gaf de opsomming omdat de Haagse D66-fractie weigerde met zijn partij een college te vormen, vanwege de lopende rechtszaak tegen hem.
Begin dit jaar bleek uit Wob-documenten dat D66-leider Sigrid Kaag tijdens haar ministerschap in kabinet-Rutte III jarenlang tegen de wet in een nevenfunctie had. SP-Kamerlid Renske Leijten noemde dit "funest voor de integriteit van de regering en de politiek als geheel".
Integriteit bevorderen
De regels om integriteit te bevorderen laten in Nederland almaar op zich wachten. Daarom hebben kamerleden Pieter Omtzigt en Laurens Dassen (Volt) in oktober 2022 tezamen een initiatiefnota ingediend voor wettelijke maatregelen om de integriteit bij bewindspersonen en de ambtelijke top te bevorderen.
Tijdens een commissievergadering heeft Omtzigt de noodzaak omtrent heldere regels voor integriteit nog maar eens benadrukt. Nederland maakt zelf deel uit van een orgaan dat zich in zet tegen corruptie, maar regels om de integriteit bij de eigen overheid te vergroten kent Nederland nog niet. Hoogste tijd dat deze regels er komen.
In mei vorig jaar kwamen Omtzigt en Dassen al met acht concrete voorstellen om de integriteit van bewindspersonen te bevorderen. "Nederland doet het niet zo goed als we misschien denken. Op een boel vlakken doen we het slechter dan andere landen. Neem de lobby: als je daar niet beter zicht op krijgt, laat je gebeuren dat over heel belangrijke dossiers besloten wordt buiten parlement en kiezer om, door druk van bedrijven of belangengroepen. Kijk naar het plan om de dividendbelasting af te schaffen: het stond in geen enkel verkiezingsprogramma, maar het was er ineens! Hoe dan?" zei Omtzigt destijds bij Buitenhof.